Brahma Vihara – Van liefdevolle woorden naar liefdevolle daden

Om tot werkelijk innerlijk geluk te komen, dien je je zoveel mogelijk vrij te maken van vormen van afkeer zoals boosheid, haat en angst. Mensen die zich innerlijk gelukkig voelen stralen en dragen dat uit. Dat voel je als je bij zo iemand in de buurt komt en het beïnvloedt je op positieve wijze.  Hoe kun je zelf deze vormen van afkeer verminderen? Dat doe je door het ontwikkelen van tegenkrachten. Binnen het Boeddhisme wordt dit gedaan door de beoefening van de Brahma Vihara. Ook wel ‘de vier verblijfplaatsen van de geest’ genoemd, namelijk: Liefdevolle Vriendelijkheid, Compassie, Medevreugde en Gelijkmoedigheid.

Beoefening van Brahma Vihara: de Vier Verblijfplaatsen van de Geest

De beoefening van brahma vihara gaat middels het reciteren van liefdevolle wensen naar verschillende groepen. Bijvoorbeeld naar jezelf, naar goede vrienden, naar mensen die je het gunt, mensen die je niet zo goed kent en uiteindelijk naar mensen waar je moeite mee hebt.

De klassieke zinnen voor het ontwikkelen van liefdevolle vriendelijkheid zijn:

• Dat jij gezond mag zijn
• Dat jij veilig mag zijn
• Dat jij mag komen tot vrede
• Dat jij vrij mag zijn van geestelijk en lichamelijk lijden
• Dat jij gelukkig mag zijn

Deze zinnen zijn al bij het begin van het ontstaan van het Boeddhisme geformuleerd en daardoor spreken deze zinnen niet iedereen aan. Je kunt hier dan ook creatief mee omgaan en zinnen gebruiken die beter bij je passen.

Het formuleren van persoonlijke wensen

Het is belangrijk bij je persoonlijke formuleringen dat het een wens is en niet iets dwingends. Daarmee verschilt het met positieve affirmaties. Dus je zou iets kunnen reciteren als ‘dat jij vrij mag zijn van stress’ of ‘dat jij rust mag vinden’, en niet ‘jij bent vrij van stress’ en niet ‘jij bent kalm en rustig’. Je wenst iets, maar je accepteert hoe het verloopt. Je kunt bijvoorbeeld wensen formuleren die bij jezelf of de ander passen.

Wensen voor zelfcompassie

Als je bijvoorbeeld vaak boos op jezelf bent, kun je compassievolle wensen op jezelf richten als ‘dat ik vrij mag zijn van boosheid’ of ‘dat ik liefdevol mag zijn naar zowel anderen als mijzelf’ of ‘dat ik mijn boosheid mag omarmen en de vaardigheden mag ontwikkelen om hier bevorderlijk mee om te gaan’.

Wensen voor meer minder stress

Als je vormen van stress ervaart kun je bijvoorbeeld wensen formuleren als ‘dat ik mag komen tot kalmte en vrede’. De oorzaak van stress is vaak dat we de dingen anders willen dan hoe het is en niet vanuit vertrouwen en overgave de dingen kunnen doen. Vanuit dit inzicht zou je ook wensen kunnen formuleren als ‘dat ik mag vertrouwen op het leven zoals het zich ontvouwt’ en ‘dat ik mijn werk vanuit vertrouwen en overgave mag doen’. Met deze zinnen ontwikkel je ook een grotere gelijkmoedigheid, of ook wel evenwichtigheid.

Compassie voor iemand die het nodig heeft

Niemand is vrij van lijden. Maar sommige mensen hebben wel degelijk zwaarder leed te verduren dan anderen. Je kunt dan wensen reciteren als: ‘dat [naam] gezond mag zijn’. Dat voelt echter soms niet als passend. Je zou dan ook een zin als de volgende kunnen reciteren: ‘dat [naam] mag komen tot vrede’ of ‘dat [naam] vrede mag hebben ten opzichte van de pijn’.

Over Gelijkmoedigheid

Het is belangrijk om de wensen uit te spreken, terwijl je vrede hebt met de uitkomst. Je kunt het leven niet controleren. Toen ik nog een eigen bedrijf had, had ik een groot bord laten maken met de tekst ‘relax, nothing is under control’. Dit bord hing op mijn kantoor aan de muur. Het was een reminder op momenten dat de dingen niet gingen zoals ik zelf wenste. Er ging bij mijn bedrijf, net zoals bij de meeste andere bedrijven, natuurlijk wel eens iets ‘fout’. Eerder kon ik dan helemaal vast zitten in emoties als angst of frustratie. Nu zie ik het meer als een natuurlijke tendens in het leven.

Natuurlijk is het niet zo dat we alles maar op zijn beloop kunnen laten. Maar we kunnen doelen stellen of intenties zetten, en vervolgens vanuit overgave hieraan werken. In de wetenschap dat het altijd anders verloopt dan je zelf van tevoren bedenkt.

Life is what happens to you while you’re busy making other plans. – John Lennon

Om tot een meer blijvend, innerlijk geluk te komen dien je dan ook een evenwichtige houding te ontwikkelen ten opzichte van het leven dat ons telkens confronteert met afwisselend prettige en onprettige gebeurtenissen. Als je daardoor steeds uit disbalans zou raken, kom je toch nooit tot een werkelijk geluk? Ontwikkel daarom een innerlijke vrede en vreugde die diep van binnen altijd aanwezig is, achter het schouwspel van wat wij realiteit noemen.

Dit is onder meer mogelijk door het reciteren van wensen gericht op gelijkmoedigheid. Je kunt bijvoorbeeld de zinnen gebruiken die hierboven staan, als ‘dat ik mag vertrouwen op het leven zoals het zich ontvouwt’.

Medevreugde in plaats van jaloezie of afgunst

Afgunst, jaloezie en dergelijke gevoelens houden ons ook bij onze innerlijke rust vandaan. Deze gevoelens dienen zich dikwijls aan, terwijl we het niet doorhebben dat ze spelen. In mijn tienertijd en de jaren daar vlak voor, heb ik regelmatig de zin gehoord ‘je bent gewoon jaloers’. Altijd werd hier ontkennend op gereageerd. Dit was destijds ook denk ik niet altijd zo, maar ga eens voor jezelf na of je de laatste tijd nog vormen van jaloezie of afgunst hebt gekend. Als nu je eerste reactie ‘nee’ is, ga het voor jezelf dan nog eens na. Is het echt waar? Zeker weten? Vaak is het zo subtiel dat we het niet herkennen. Hoe fijn zou het zijn dat als je iets positiefs met iemand deelt, dat je opmerkt dat de ander echt blij voor je is. Het kunnen kleine dingen zijn zoals dat je een keer lekker hebt kunnen uitslapen of dat je hebt genoten van een bezoekje aan de sauna.

Andersom werkt het net zo, hoe fijn zou het voor zowel de ander als jezelf zijn als je werkelijk blij voor de ander kunt zijn. Het schenkt zowel jezelf als de ander vreugde. Je kunt deze medevreugde ontwikkelen door bijvoorbeeld aan een positieve ervaring van iemand te denken en vervolgens een zin te reciteren als ‘dat jouw geluk mag voortduren en groter mag worden’.

Meditatie op de Brahma Vihara

Het reciteren van deze wensen is een meditatievorm uit het Boeddhisme. De meest bekende vorm die hier in het Westen wordt beoefend is het reciteren van liefdevolle wensen, wat ook wel Metta meditatie wordt genoemd. Metta is een Pali woord, de taal die de Boeddha sprak en wordt vertaald naar liefdevolle vriendelijkheid. Je kunt Metta meditatie dagelijks beoefenen. Bijvoorbeeld de laatste minuten aansluitend op een stilte meditatie. Zelf organiseer ik ook jaarlijks een meditatie retraite gericht op het ontwikkelen van de Brahma Vihara. Dan beoefenen de deelnemers langere tijd achter elkaar deze meditatievorm, gecombineerd met Vipassana meditatie.

Je kunt creatief omgaan met Metta meditatie. Zo kun je bijvoorbeeld over straat lopen en in jezelf liefdevolle wensen uitspreken naar iedereen die je tegenkomt. Of kun je er op letten dat als iemand iets positiefs tegen je zegt, je aangeeft dat je blij voor hem of haar bent. Je zal opmerken dat de wet van Newton ‘actie > reactie’ dan op positieve wijze in werking treedt.

Liefdevolle wensen leiden tot liefdevolle intenties en daden

Als je liefdevolle wensen op jezelf of anderen richt, dan doe je dit ook vooral om jezelf te trainen en ontwikkelen. Door het regelmatig reciteren van deze wensen planten we de zaden in ons, om in de toekomst liefdevolle intenties en gedachten op te laten komen. Immers, als je mindful bent kun je in een bepaalde mate bepalen hoe je reageert op bepaalde impulsen. Maar het is nog veel vruchtbaarder als liefdevolle gedachten en intenties vanzelf opkomen!

Je zult zien dat als je voor langere tijd deze liefdevolle wensen uitspreekt, je het vanzelf gaat voelen en uitdragen.