Hormonen: je vriend of vijand? 5 tips voor meer hormoonbalans

“Trut!” mijn dochter slaat de deur achter zich dicht en loopt stampvoetend naar boven. Twaalf jaar, begint het nu al? Eigenlijk zou ik boos moeten worden en haar tot de orde roepen, in plaats daarvan krullen mijn mondhoeken op. Ik herken die ongecontroleerde hormonen die door je lijf heen gieren. Mijn hele leven heb ik geworsteld met mijn hormonen, tot ik besloot vriendschap met ze te sluiten.

Hormonen zijn onmisbaar en essentieel

Hormonen zijn boodschapperstoffen en geven opdrachten aan de cellen in je lichaam om hun werk te kunnen doen. Je lichaam streeft altijd naar balans. Als de balans verstoord is zal er minder of juist meer van een hormoon aangemaakt worden, zodat het lichaam optimaal kan functioneren. Veel gaat vanzelf, maar onder bepaalde voorwaarden: het lichaam heeft voldoende bouwstoffen (vitaminen, mineralen, essentiële vetzuren) nodig om goed te kunnen functioneren. Een tekort aan deze stoffen resulteert in een disbalans in het lichaam, wat mentale of lichamelijke klachten tot gevolg kan hebben: PMS-klachten, zware en onregelmatige menstruaties, depressie, stemmingswisselingen, vermoeidheid, migraine, onvruchtbaarheid, PCOS en noem maar op.

Soms zou je als vrouw willen dat je geen hormonen had, maar toch zijn die hormonen onmisbaar en essentieel.

Zo werken hormonen

De hypothalamus en de hypofyse spelen de hoofdrol in dit verhaal: de hypothalamus meet of er voldoende van een bepaald hormoon in het bloed aanwezig is en geeft een seintje aan de hypofyse, die de betreffende hormoonklier aanstuurt meer of minder hormonen te produceren. Hormoonklieren zijn: pijnappelklier, schildklier, alvleesklier, bijnieren en de geslachtsorganen.

Als we het over hormonen hebben, denken we vaak oestrogeen, progesteron en testosteron, maar er zijn er veel meer. Grofweg kunnen we een onderscheid maken tussen steroïde hormonen en peptide hormonen. Steroïde hormonen zijn hormonen die gemaakt worden uit cholesterol (vetten) en peptide hormonen worden gemaakt uit eiwitten. Oestrogeen, progesteron en testosteron worden gemaakt uit cholesterol.

Als je dit zo leest kan je je bedenken dat voldoende inname van gezonde vetten (cholesterol) en eiwitten essentieel is voor een goede hormoonhuishouding.

Hormonen je vriend of vijand?

Soms zou je als vrouw willen dat je geen hormonen had, maar toch zijn die hormonen onmisbaar en essentieel. Ze zouden niet je vijand moeten zijn, maar juist je vriendin. Hormonen heb je nodig om je lichaam in stand te houden, je voort te planten, te vechten of vluchten als dat nodig is. Om te overleven dus. Soms voelt een hormonaal disbalans ook echt als overleven, zo heb ik dat wel ervaren. Om dit zo goed mogelijk te kunnen doen werkt het hormoonstelsel nauw samen met het zenuwstelsel. Bij levensbedreigend gevaar maakt het zenuwstelsel eerst adrenaline aan en als het probleem aanhoudt wordt er een seintje gegeven aan het hormoonstelsel en begint de aanmaak van cortisol. Adrenaline en cortisol zijn er om jou in actie te brengen om de bedreiging (een probleem) op te lossen, is er geen oplossing dan blijf je cortisol aanmaken. Cortisol gaat de strijd aan met progesteron en wint, wat de balans met oestrogeen verstoord en er oestrogeendominantie ontstaat. Dit geeft die vervelende klachten tijdens je cyclus of rondom je menstruatie.

Soms voelt een hormonaal disbalans ook echt als overleven, zo heb ik dat wel ervaren.

Je hormonen tijdens een burn-out

Als je het hebt over burn-out, dan is er over een lange periode te veel cortisol aangemaakt. Je hebt nog geen oplossing voor je probleem gevonden. Je bijnieren gaan protesteren, omdat ze overwerkt zijn en zeggen: “Zoek het maar uit, hier ben ik niet voor gemaakt, ik ga op vakantie en kom pas terug als er iets veranderd is”. Alle grondstoffen die nodig zijn om cortisol aan te maken, gaan niet naar de productie van andere (geslachts)hormonen. Overleven staat boven voortplanten, groei en herstel. Dat is waarom vermoeidheid, mentale en lichamelijke klachten ontstaan bij langdurige stress.

Geef je lichaam de tijd om weer in hormoonbalans te komen

Ons hormoonstelsel zorgt ervoor dat alles goed blijft functioneren, met zo min mogelijk lichamelijke en mentale klachten. Is de balans verstoord, dan zal het hormoonstelsel in actie komen en bijsturen waar nodig om weer voor balans te zorgen. Je hebt er vaak even over gedaan om uit balans te raken, geef je lichaam ook de tijd om weer in balans te komen. In mijn praktijk zie ik vaak dat vrouwen te snel willen en ongeduldig zijn en dat levert weer nieuwe stress op.

5 tips voor meer hormoonbalans:

1. Zorg voor voldoende ontspanning. Doe aan yoga, meditatie of ga wandelen in de natuur.
2. Eet zo puur mogelijk en het liefst biologisch, lekker veel groen en zorg voor voldoende inname van gezonde vetten en eiwitten. Vetten en eiwitten zijn de grondstoffen waar hormonen uit gemaakt worden. Groene groenten bevatten een stofje dat de lever ondersteunt in de afbraak van (een teveel aan) hormonen. Suikers zijn enorme hormoonverstoorders!
3. Zorg voor een gezonde slaap met voldoende nachtrust, dit is essentieel voor hormoonbalans.
4. Zorg voor een gezonde vochthuishouding. Zo kunnen herstelprocessen optimaal verlopen, zoals het afvoeren van afvalstoffen dat essentieel is. Drink het liefst gefilterd water en geen kraanwater (1,5 – 2 liter per dag), kraanwater bevat vaak nog belastende stoffen. Houd je veel vocht vast rondom je menstruatie, let dan extra op je voeding: minder zout en alcohol en drink juist meer water.
5. Vermijd hormoonverstoorders! Smeer en spuit alleen dingen op je huid die je ook zou kunnen eten. Veel producten hebben aardolie als basis, en zijn door alle bewerkingen synthetisch en lichaamsvreemd geworden, ze lijken op oestrogenen en verstoren daardoor je hormoonhuishouding. Dit is één van de oorzaken van oestrogeendominantie die vervelende klachten geeft tijdens je cyclus of rondom de menstruatie.

Er zijn meer dingen die je kunt doen om je hormonen weer in balans te krijgen, adviseer daarvoor een orthomoleculair therapeut.

Met alles wat ik heb geleerd kan ik mijn dochter goede ondersteuning bieden, dat de hormoonrampen die ik heb gehad haar bespaart kunnen blijven. Gelukkig heb ik de hormoonbalans kunnen hervinden. Er zijn zoveel natuurlijke manieren om die hormonenstorm tot rust te brengen en met ze te gaan samenwerken voor een gezond en gelukkig leven. Al die synthetische hormonen werken uiteindelijk averechts.

Jennet Meppelink
Orthomoleculair therapeut
Hormooncoach
Slaapcoach
Yogadocent